Adam Rose (ekonomista)

---

Życiorys

Adam Rose przyszedł na świat w rodzinie Karola, pierwszego polskiego konsula generalnego w Berlinie, oraz Anny z Leów. W domu tym wychował się również jego dwóch braci: Edwarda, który zdobył tytuł doktora nauk ekonomicznych oraz Jerzego, podporucznika Wojska Polskiego, który niestety zginął w bitwie pod Hrubieszowem. W wieku ośmiu lat przeprowadził się z rodziną do Berlina, gdzie jego edukacja nabrała rozpędu. Już w 1906 roku podjął naukę w Gimnazjum Fryderyka Wilhelma w Poznaniu. W 1910 roku dołączył do tajnego Towarzystwa Tomasza Zana i przekształcił się w jego prezesa w latach 1913/14.

Jego dalsza kariera akademicka związana była z studiami z zakresu ekonomii politycznej na berlińskiej Wyższej Szkole Rolniczej, gdzie rozpoczął pracę jako asystent SGGW w Warszawie. W czasie studiów aktywnie uczestniczył w Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a także brał udział w powstaniu wielkopolskim oraz wojnie polsko-bolszewickiej. Po uzyskaniu doktoratu, w latach 1919-1922 pracował w Międzynarodowym Biurze Pracy przy Lidze Narodów.

W 1929 roku, jako docent Politechniki Lwowskiej, uzyskał habilitację, a równocześnie wykładał także na SGGW, specjalizując się w polityce agrarnej oraz polityce rolnej w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Od 1 stycznia kolejnego roku objął stanowisko dyrektora w Departamencie Ekonomicznym Ministerstwa Rolnictwa, gdzie pracował nad planami polityki antykryzysowej. W obliczu kryzysu gospodarczego był również współinicjatorem powstania Bloku Rolnego skupiającego eksporterów żywności z Europy Środkowo-Wschodniej.

Będąc przewodniczącym Stałego Komitetu Studiów Ekonomicznych Krajów Europy Środkowo-Wschodniej, Adam Rose aktywnie uczestniczył w międzynarodowych konferencjach dotyczących koordynacji eksportu żywności oraz redukcji konkurencji. W wyniku różnic w poglądach na temat polityki rolnej z ministrem J. Poniatowskim, odszedł z resortu rolnictwa. 20 sierpnia 1936 roku został mianowany wiceministrem w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, gdzie zainicjował prace pozwalające na akcelerację uprzemysłowienia Polski.

Jego wkład w prace rządu obejmował także działania na rzecz zorganizowania obrony kraju. Jako przedstawiciel rządu w Lidze Narodów, referował kwestie dotyczące wolnego handlu oraz zarządzania surowcami. Z upoważnienia ministra Józefa Becka miał również omówić aspiracje kolonialne Polski, jednak skupił się na zapewnieniu terenów dla polskich Żydów.

Uczestniczył w negocjacjach mających na celu rozwinięcie współpracy gospodarczej między Polską a Francją przed wybuchem II wojny światowej. W obliczu konfliktu zbrojnego, zlecono mu zorganizowanie ewakuacji technicznego zaplecza armii, a po opuszczeniu ojczyzny, pracował na Uniwersytecie Polskim Zagranicą w Paryżu. Jako sekretarz Polskiego Czerwonego Krzyża, niosąc pomoc uchodźcom, musiał uciekać do Szwajcarii w obawie przed Gestapo.

W latach 1942-1945 Rose prowadził wykłady dla internowanych polskich żołnierzy oraz współredagował encyklopedię „La Pologne 1919–1939”. W tym okresie napisał również kilka prac pod pseudonimem, w tym „W poszukiwaniu drogowskazów gospodarczych” i „Na przełomie”, które dotyczyły polskiej polityki gospodarczej.

Po zakończeniu wojny, Adam Rose pełnił rolę doradcy Ludwika Grosfelda w resorcie żeglugi, reprezentując Polskę w komisjach ONZ. W 1949 roku, z powodów politycznych, zmuszony był do kolejnej emigracji, a ostatnie lata swojego życia spędził w Paryżu, borykając się z problemami ekonomicznymi oraz łamiącym się zdrowiem. Będąc członkiem Académie des sciences morales et politiques, nieustannie działał na rzecz ekonomicznej integracji Europy.

W życiu osobistym, 26 listopada 1921 roku, ożenił się z Lucie Martin, z którą doczekał się dwojga dzieci: Stefana oraz Marii Skuncke.

Ordery i odznaczenia

Adam Rose, jako wybitny ekonomista, otrzymał liczne odznaczenia, które stanowią wyraz uznania dla jego działalności i osiągnięć. Poniżej znajdują się wyróżnienia, które otrzymał w trakcie swojej kariery:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, nadany 10 listopada 1938,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 8 listopada 1930,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 10 listopada 1928,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 5 sierpnia 1947,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Krzyża Orła, nadany w Estonii w 1934,
• Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej z Francji,
• Krzyż Komandorski Orderu Leopolda z Belgii,
• Krzyż Komandorski Orderu św. Sawy z Jugosławii.

Książki

Adam Rose był autorem wielu znaczących dzieł dotyczących problematyki ekonomicznej i społecznej Polski, zwłaszcza w kontekście rolnictwa oraz sytuacji społecznej po I wojnie światowej. Oto niektóre z jego najważniejszych książek:

• Kwestia robotników rolnych ze szczególnym uwzględnieniem stosunków wielkopolskich. (P-ń, 1919 r.),
• Bilans handlowy ziemi byłej dzielnicy pruskiej. (W-wa, 1920 r.),
• Międzynarodowa Organizacja Pracy. Jej cele, budowa i działalność. (W-wa, 1923 r.),
• Reformy rolne w Europie Środkowej po wojnie światowej. (W-wa, 1925 r.),
• Le probléme agraire en Pologne. (W-wa, 1926 r.),
• Ochrona przemysłu cukrowniczego i ziemniaczanego w ustawie o wykonaniu reformy rolnej. (W-wa, 1928 r.),
• Możliwość naprawy polskiego ustroju rolnego za pomocą ustawodawstwa agrarnego. (W-wa, 1929 r.),
• La polityque Polonaise entre les deux guerres. Un aspect du problème europpèen. (1945 r.).

Oprócz książek, Rose przyczynił się do rozwoju jawnym praktycznych informacji w dziedzinie agronomii i ekonomii, publikując praktyczne artykuły w licznych czasopismach. Jego wpływ na życie gospodarcze był szczególnie widoczny w jego roli jako współzałożyciela miesięcznika „Rolnictwo”, w którym od 1928 roku wykładał swoje poglądy. Dodatkowo, od 1934 roku pełnił funkcję naczelnym redaktorem tego wydania.

Jako redaktor, był również zaangażowany w redagowanie wielu innych czasopism, takich jak:

• L’agriculture polonaise,
• Vierteljahrshefte der polnischen Landwirtschaft,
• Gazeta Polska,
• Przemysł i Handel,
• Polska Gospodarcza,
• Przegląd Gospodarczy,
• Polityka Narodów,
• L’Est Européen Agricole,
• La Revue de Politique Etranègre,
• Revue Internationale du Travail,
• Review of Polish Law and Economics,
• Kultura.

Jego wkład w te publikacje sprawił, że stały się one ważnym źródłem wiedzy i analizy dotyczącej polskiej ekonomii oraz życia społecznego w trudnych czasach pierwszej połowy XX wieku.

---

Oceń: Adam Rose (ekonomista)

---